در این مکان فقط قینوس گفته می شود – بالاترین لینک نشود

ای اهالی مجازستان و وبلاگستان و گودرستان، آیا می‌دانستید هرچه بیشتر خود را نمایش می‌دهید، هر چه شناخته‌تر و عریان‌تر می‌شوید، رقت انگیزتر می‌شوید؟ دقت کنید.

در هشت سالگی ثلث دوم شاگرد اول شدم و مادرم بر آن شد جایزه‌ای به‌رسم تشویق تقدیمم کند. ازم پرسید چه دوست دارم و من اسب تک شاخ باربی خواستم و بالطبع فردایش اسب زیبای طلایی-صدفی‌ام در دستانم بود و حتی در توالت همراهم بود و جانم برایش در می‌رفت. دو روز بعد از رسیدن به اسب خوشگل طلایی‌اش دوست مادرم خانه‌مان آمد و من با خوشحالی دویدم طرفش که شادی‌ام را با او تقسیم کنم. یک اخمی کرد و گفت مگر تو بچه‌ای که با اسب پونی باربی بازی کنی‌؟ برو سشواری اتویی چیزی بخر برایت بماند و نشان دهد که بزرگ شدی.  فردایش که از مدرسه برگشتم جعبه‌ای کادو پیچ روی میز تحریرم بود ولی اسبم سرجایش نبود.. آن سشوار سفید رمینگتون تاشوی سفری هنوز هم بعد از بیست و پنج سال سشوار مانده ‌است و مثل بنز کار می‌کند. حسرت نواز‌ش تن صدفی آن اسب باربی اما هنوز بر دلم است.

امروز بعد از بیست و پنج سال از آن روزی که اسبم با آن سشوار مسخره عوض شد،  مادرم برای دخترک هفت ساله‌ام جعبه‌ای کادوپیچ به مناسبت تولدش روی میزش گذاشت.  دختر از مدرسه که برگشت فریادی از سر شوق زد و پرید کاغذ کادو را پاره کرد و با سشواری قرمز،  تاشو و سفری مواجه شد و برق نگاهش ناپدید شد.

دیدن حالت چهره تعجب زده دختر درد داشت. دردش اینجا بود که متوجه شدم آن دختربچه بیست و پنج سال پیش همین حال را داشت،  شاید بدتر،  و چرا مادرش،  مادرم این تغییر چهره و توی ذوق خوردگی‌اش را ندید؟ دختر هفت ساله‌ی امروزم فورا از مادربزرگش تشکر کرد ولی صراحتا گفت که به سشوار نیاز ندارد،  اما دختر هشت ساله‌ی بیست‌وپنج سال پیش سکوت کرد،  حرف نزد،  و فکر کرد حتما حق با مادر و آن دوست‌ش است و خودش نمی‌داند، سعی کرد بزرگ شود و بزرگانه باشد،  چون فکر کرد لابد کودکی کردن نکوهیده‌ است و باید مانند بزرگ‌ها رفتارکرد. سعی کرد سشوارش را دوست داشته باشد اما نشد.

سوالم این است، چطور یک نفر می‌تواند در طی بیست و پنج سال همان بماند؟

این حجم از بلاهت و جنسیت زدگی و نفهمی که در ولایتمان می بینیم درد دارد ولی تعجب؟ من می‌گویم ندارد.

انگار یادمان رفته وقتی دختر بچه بودیم مادرانمان تنمان دامن نمی‌کردند که مبادا دسترسی به زیر دامن دختر بچه‌شان آسانتر باشد. یادمان رفته همین مادران مارا از رفتن بالای پشت بام و بازی در کوچه و خیابان منع میکردند چون در خوشبینانه‌ترین حالت از حرف مفت در و همسایه می‌ترسیدند، بدبینانه‌اش این بود که فکر میکردند اگر پشت بام برویم حامله می‌شویم. انگار دختر موجودی‌است که از طریق گرده افشانی بارور می‌شود، و به صرف اینکه پایش را بیرون از خانه بگذارد شکمش بالا می آید. چه داستانها برایمان تعریف می‌کردند که دختر فلانی رفته تو خیابون پسره گولش زده و حاملش کرده و گذاشته رفته. یادمان رفته که اگر زیادی از سر و کول پسرعمه و پسرعمو و حتی دایی و عمو بالا میرفتیم چشم غره نثارمان میشد. یادمان رفته که پدران و مادرانمان از نسلی هستند که هنوز هم فکر می‌کنند هرجا دخترو پسرها با هم یک جا جمع شوند قطعا روی هم خواهند افتاد، اگر باهم برقصند که دیگر واویلا. نگاه به خودِ روشنفکرتان نکنید، شاید پدرمادرهای شما خیلی آوانگارد و امروزی بوده‌اند. ولی متاسفم که این خبر بد را بهتان میدهم: شما انگشت شمارید. چندین والدین لامذهب بشناسم که دخترانشان را تا حد امکان محدود کرده‌اند خوب است؟ پدران و مادران ما از همان نسلی هستند که در سینمای زمان شاه پستان لخت دیدند و دنباله روی پیر پرابروی جماران شدند. همانها هستند که حجاب که اجباری شد دم بر نیاوردند چون بنی‌صدر نامی آمد تلویزیون و گفت می‌گویند موی زنان اشعه‌ای از خود ساتع می کند که میتواند تحریک برانگیز باشد. همانها هستند که خوشحال بودند از اینکه دختران پسرانشان به مدارس جداگانه می‌روند و خدارا شکر خارج نیستند که از ابتدایی در مدارسشان آموزش جنسی دارند و تفاوت دختر و پسر را همان ابتدا به بچه ها یاد می‌دهند. همانها بودند که حتی اگر اعتقاد مذهبی نداشتند دخترانشان را پوشانیدند تا از چشم بد در امان بمانند. که اگر دختری لباس باز می‌پوشید انگ خراب بودن می‌خورد و مدام این سوال پرسیده می‌شد که خانواده دختره غیرت ندارن؟ فرقی هم نداشت، این سوال از دهان هر فردی با هر گرایش اعتقادی شنیده می‌شد.

و ما. ما از نسل بعد از آنهاییم، نسلی که اگر نه همه‌مان، اما خیلی‌هامان از آن بلاهت ناخواسته پدر و مادرمان تا حدی جان سالم بدربرده ایم. یاد گرفته‌ایم که بدن زن متعلق به خودش است و آزاد است در نوع پوشش و دیگران باید یاد بگیرند که حیوان نیستند که وقتی تحریک شدند روی او بپرند. یاد گرفتیم که شادی حق ماست و باید شاد باشیم و یاد گرفته ایم در اوج محدودیت چگونه روزنه شادیمان را پیدا کنیم. یاد گرفته‌ایم که بیشتر فکر کنیم و انسانها را به دید انسانی نگاه کنیم. و نیز یادگرفته‌ایم که این را یاد فرزندانمان هم بدهیم. حال به لطف گردش آزاد اطلاعات باشد یا هرچیز دیگر.

متاسفانه اینهایی که برما حکومت می‌کنند آدم‌فضایی نیستند. حال اگر دوست دارید متعجب شوید به خودتان مربوط است. 

ساقه‌ی لیسینتوس‌ها را که چیدم و در گلدان بلوری قرارشان دادم، و درست بعد از اینکه گلدان سنبل‌ها را که عوض کردم دلم یکهو گرفت.

دیروز صبح علی‌الطلوع رفتم تنها مغازه ایرانی شهر و سمنو و سنجد و نان‌نخودچی و نبات خریدم. بعد رفتم سوپرمارکت سبزی خریدم به قیمت خون اجدادم برای سبزی‌پلوی شب عید. بعد یکهو ور کافه‌نشینم لب به اعتراض گشود که از سنت بکش بیرون و به دنیای متفکران وارد شو، بلافاصله وارد اولین کافه شدم و در تراس جلوس کردم و فورا درخواست قهوه و روزنامه کردم و بلافاصله سیگاری آتش زدم که ژستم کامل شود، و سریع از صحنه عکس گرفتم و در اینستاگرام هوا کردم تا همه جهانیان بدانند. بعد از آنجا گلهای بنفشه زرد و قرمز و سفید خریدم و در بالکن کاشتم و شب بچه را بردم از روی آتش بپرد تا روح نیاکانش شاد شود. فقط سنبل مانده بود که امروز عصر بعد از کار خریداری شد. فردا باید شیرینی‌هایم را بپزم، گشنیز و جعفری و شوید و ساقه‌ی سیر را ساتوری کنم، بساط هفت‌سین را برپا کنم، بعد آشپزخانه را بتکانم و به اتفاق شوهر و دختر و دو دوست عذب آویزان بنشینم پای هفت‌سین و رادیو فردا. هیچ سالی در زندگی‌ام اینقدر مومنانه آداب نوروز را بجانیاورده بودم که امسال. خاصیت مهاجرت و غربت، آنهم غربتی بسیار دور و نامانوس از جامعه ایرانی، تورم رگ آریایی-اهوراییِ دوهزاروچندصدساله است. هرچه دورتر می‌شوی بیشتر چنگ می‌زنی به اصالتت. البته این درد انسانهای متوسط و عامی‌ای است که منم جزوشان هستم. عده‌ای چنان مرزهای روشنفکری و انتلکتوالیته را درنوردیده‌اند که در این مقال نمی‌گنجند. اما برای عامی‌ای مانند من که از بوی وایتکس و سرکه و سنبل دم عید به‌وجد می‌آید و هرروز با غرور به سبزه قد کشیده‌اش نگاه می‌کند، برای منِ متوسط که نهایت بلندپروازی‌ام نگه‌داشتن حاشیه امن زندگی‌ معمولی‌اش است، منِ نوستالژی‌زده‌ی قدیمی، منی که آخر آرزویم داشتن یک پیکان دولوکس مدل چهل‌ودوی قهوه‌ای رنگ با پنجره‌های سه‌گوشه‌ای که باز می‌شوند و گرداندن کافه‌ای کوچک در محله‌ای قدیمی و اصیل در تهران است، مهاجرت، مرا دچار عرق ملی کرده‌است. من از همان دسته‌ای هستم که با حرارت از آیین نوروزیمان برای اجنبی‌ها می‌گویم، وقتی کسی فکر می‌کند ایرانیان عرب هستند ناخودآگاه فورا جبهه می‌گیرم، من از همانهایی هستم که زعفران اعلا سوغاتی می‌آورم، از همانهایی که ایرانی بودنم را توی چشم جهانیان فرو می‌کنم. من یک آدم بسیار متوسط و عامی هستم. اگر قبلا مانیفست‌های روشنفکر پسند داده‌ام به‌دل نگیرید. یک تبی بود، آمد، و زود خشک شد و افتاد. اصلن می‌خواهم سنت و مدرنیته را باهم آمیزش دهم و «رزولوشن» سال نود و سه برای خودم بگذارم که تا آخر سال یک ایرانیِ خوب و موردپسند جهانیان شوم. چقدر در این لحظات دل‌گرفتگیِ آخرین شب سال نود و دو حال نوادگان کوروش کبیر را می‌فهمم. خدا عاقبتم را به‌خیر کند. عاقبت شما را هم.

صبح تا رسیدم فیلیپ گفت واااو! که البته چیز جدیدی نیست، او همیشه و در هرحال میگوید وااااو. گفت واااو چقدر شنیون و آرایش غلیظ چشم به تو می‌آید. نمی‌دانست که به من رفته است، نمی‌دانست چون از شب قبلش گریه مفصلی کرده بودم و صبح چشمانم باز نمی‌شدند و شبیه وزق شده بودم با پلکهای پف کرده‌ام سایه سیاه غلیظی پشت چشمانم کشیده بودم، نمی‌دانست که خسته بودم و بی‌انگیزه و بی‌همه‌چی موهای وزکرده ژل زده دیروز را جمع کرده‌ام و گوجه کرده‌ام پس کله‌ام. شنیون؟ هه.

منویلا گفت چقدر گوشواره‌هایی که دیروز دادمت خوبند. ولی خسته ای، گریه کردی. این پدرسگ حرف را نزده از کله آدم می‌قاپد. گیدا، شصت ساله، مامانِ سرِکارم، بی‌هوا بغلم کرد. گفت این چیزی است که لازم داری. بغلش بوی مامان خودم را می‌داد. گفت مامان خودت نیست من که هستم، تا بیاید هر روز بغلت می‌کنم. اشک در چشمان ریزش حلقه زد، یاد مادر خودش افتاده بود که در آغوشش جان داده بود. گفت من از بخشیدن لذت می‌برم، خواه پول باشد، خواه عشق، خواه شام و ناهار، خواه بغل. بعد گفت روزهایی در زندگی‌ام هست که به ژوزف (شوهرش) می‌گویم امروز اگر بمیری به تخمم هم نخواهد بود. خندیدم. برای اولین بار در دوازده ساعت گذشته خندیدم. گفتم نه دیگر اینقدر غلیظ.

عصر آفتاب قشنگی در سطح شهر پهن شده بود. بوی بهار می‌امد. از گردنبندهای دست‌سازِ منویلا یکی برای نسترن برداشتم. الیان، پنجاه و هفت ساله، با موهای یک‌دست خاکستری، با داغ فرزندی بر دل، گفت اسم دوستت چیست؟ گفتم نسترن. گفت یعنی چی؟ یادم آمد یک بار یک ایرانی به بخش آمد و همین که به فارسی شروع به معا‌شرت کردیم ساکت شد و خیره با ما نگاه می‌کرد. چند روز بعد کتاب چراغها را من خاموش میکنم را که به فرانسه ترجمه شده بود آورد و داد دستم. گفت من کلاریس میشوم و تا آلیس باش. گفتم خب. گفتم Eglantine. چندبار پلک زد، مکث کرد گفت چقدر نامهای شما زیباست، راستی به زودی وقت هرس کردن باغچه و گل کاری میرسد. بوی بهار می‌آمد. چه بوی بهاری می‌آمد.

ا

دیشب خواب دیدم من و طرف رو به مرگ هستیم. مرگ واقعی.

خواب دیدم دردی شدید قفسه سینه ام را دربرمیگیرد و راه نفسم را بسته است. مدام تلاش میکنم فریاد بزنم، همه زور و فریادم را گلوله میکنم در حنجره ام اما صدایی در نمی آید. تلاش میکنم طرف را صدا کنم اما نمیشود. نمیتوانم. میخواهم دستم را به بازویش برسانم اما نمیرسد. فقط میفهمم که او نیز به همین درد دارد جان میدهد. ترس تمام وجودم را گرفته، ترس از مرگ. اگر بمیریم دخترمان چه میشود؟ دختری که در اتاق کناری خوابیده و چشمانش سبز و خاکستری است. با خود فکر میکنم پس مرگ آنچنان که میگویند راحت نیست. تمام شدن چنان هم ساده نیست. فکر میکنم چرا سیگار کشیدم؟ چرا نفهمیدم؟ اگر نمیرم دیگر طرف سیگار نمیروم.
بعد دیگر فقط درد است، درد، درد، درد.

با فریاد از خواب میپرم. دردی در معده آش و لاشم میپیچد. طرف بیدار میشود و مرا در آغوش میگیرد و میگوید نمرده ایم، خیالت راحت. بخواب.

الان؟ نشسته ام در کافه ای، در حالیکه سه مرد ترک نشسته اند به ترکی در مورد سیاست و خاورمیانه حرف میزنند قهوه ام را مزه مزه میکنم و سیگارم را دود.

وقتی که داشتم به خانه ام در سوییس برمی گشتم، خانهء قبلا به زعم من کوچک گرم دوست داشتنی ام، نگاهی به محله آرام و زیبا با ساختمانهای یک دست و همرنگ و هماهنگ و مزارع ذرت و آفتابگردان اطراف و نظم با شکوه خیابانها که خیس از باران ملایم زمستانی و مزین به چراغانی کریسمس بودند انداختم و گفتم، نه، من به اینجا تعلق ندارم.

خانهء من؟ جایی میان دود و هیاهو و بی نظمی و شلوغی شهری است که شبهایی باشکوه و بی پایان دارد و کوههایی بلند از خانه هایش پاسداری می کنند. خانه من میان مردمی است که درد را میفهمند، جنگ را، تحریم و تحقیر را، و با این حال لبخند بر لب دارند، عیش را میفهمند و لحظه را درمیابند. من در یکی از همان کوچه هایی لانه کرده ام که چنارهای بلند دارند و ساختمانهای ناهمگون و پیکانی قراضه و قدیمی درمیانه شان تا ابد پارک شده است، از همین هایی که شایعه شده بود خود وزارت اطلاعات در هرکوچه یکی میکارد برای زیر نظر گرفتن ساکنین. خانه من، خانه من تهران است. همین تهران آلوده گه گرفته خراب ‌شده بی در و پیکر، که همه لعن و نفرینش میکنند ولی به هنگام ترکش، تکه ای از وجودشان را آنجا جا میگذارند.

از دیروز بغضی شبیه هنگامی که مادرمان را ترک میکنیم گلوگاهم را بسته، سینه ام سنگین است و درضمن یکشنبه هم هست، روزی که هوای تهران به سرم میزند و روانم را می گاید.

باید از تخت جدا کنم خودم را، بروم چایی هل زعفرانم را دم کنم، سیگارم را بردارم و زیر آفتاب زمستانی خاطرات سفرم را به یاد بیاورم.

من خوبم.

فقط نمی دانم چرا وحشی شده ام. از همه چی بریده ام و میخواهم برای مدت نا معلومی فقط دم دست نباشم. من، آن شب نخوابندهء تا صبح راه روندهء پر از بخیه و کبودی و درد و مواخذه که آیا این چه کاری بود؟ من بی حوصلهء بی خندهء بیرون نیامده از بیهوشی. من به عالم و آدم بدبین شدهء دور افتادهء همیشه دیر رسندهء ناراحت. بیچاره دخترم با این منی که مادرش است. از شر این من میخواهم به خودم پناه ببرم.

خوبم. فقط هنوز تحت تاثیر داروهای بیهوشی و مرفینم.

قضیه از این قرار است که یک جایی به خودم آمدم دیدم ریدم.

گفتم خب چند خوردیم چرب و شیرین از طعام، عدد روی وزنه سه رقمی شد، قند بالا، آقا، قند بالا، سردرد امان برید، نفس بالا نیامد، قلب اعتراض که بار محنت نتوان کشید. برویم برای تغییر.

چه بسیار بودند دوستان همه چیز دان که رژیمهای روزی یک نصفه گل کلم و یک فنجان جوشانده استخدوس و رژیم تک خوری، رژیم کم خوری، رژیم ایطور خوری، رژیم اوطور خوری، راست خوری، چپ خوری، نشسته خوری، ایستاده خوری، کج خوری، صاف خوری و غیرو پیشنهاد کردند، ورزشهای سنگین تجویز کردند با روزانه سی عدد خرما و گفتند لاغر کن شوهرت را ندزدند. از مشاور و دوست و همسایه و خاله خانباجی گرفته تا مانتو فروش و بقال و غریبه. حتی یک روز در یکی از سفرهایم به تهران انگشت کوچک پای چپم – که بارها به در و دیوار و پایه میز و مبل و درخت خورده بود – را چنان کوبیدم به قرنیز بیخ دیوار که باد کرد و بنفش شد و دردش امان بریده بود. رفتم دکتر ببینم شکسته یا نه. منتظر که صدایم کنند زن میانسال کناری پرسید خانوم مشکل شما چیه؟ مشکل من درد بی درمونه خانوم، ایرانیها همه بالقوه دکترند یا حداقل ادعاشان میشود. خواستم توضیح دهم که انگشت کوچک پایم خورده به جایی و احیانا شکسته. منتظر جواب من نشد فورا پرسید به شما نگفتن مشکلتون مال چاقیه؟

این اخلاق هموطنانمان عمر مرا گایید. نتیجه این شد که دوری گزیدم از هر جمعی که سخن از چاقی و لاغری و هیکل است و راهکار دادن برای لاغر شدنم و بعضا متلک و کنایه و عشوه شتری دخترکان دم بخت باریک برای خودم و شوهرم، با طلبکاری تمام، گویی چون چاقم انسان نیستم و احساساتم بر انگیخته نمیشود و قادر نیستم هر کون نشسته ای که ته دلش امیدی بسته بدرم. این ها که میگویم نه اغراق است نه پیاز داغ نه هیچ کوفت دیگر. شما که شوهرتان ساعت دو نصفه شب از همکارش اسمس دریافت نمی کرد که آقای مهندس فلان چقدر حیف که تصمیم به مهاجرت دارید شما را دوست دارم و بعد از شما آن شرکت دیگر هیج جای ماندن نیست. شما که دخترخاله شوهرتان از کون شوهرش آویزان نبود و زل زل بهتان نگاه نمیکرد که این حق من بود تو بردی. به قران اینها که میگویم هست. توی ایران هست. خیلی هم هست. قضیه فقط دوستی و دور هم باشیم از سر و کول هم بالا بریم خوش بگذره نیست. انسانها خوشبختانه مجهز به سیستم دیتکت کردن نیت پشت کارهای دیگران و تشخیص کون دریدگی از کسخل گری هستند. فکر نکنم دیگر لازم به توضیح اضافه باشد، هست؟ اگر هست درخواستهای خود را به نشانی سوییس، کد پستی ارسال نمایید تا بیشتر بشکافم.

سخن کوتاه. سه هفته دیگر عمل میکنم. بایپس معده. از پذیرفتن هر توصیه پزشکی معذورم. دو سال است که برای این عمل آموزش میبینم و آماده میشوم. نیایید بگید نوه عمه عروسمون عمل کرد مرد. در عوض هرگونه روحیه دهی و امید دادن و آغوش باز نیازمندم. ترسهایی دارم که متعاقبا اعلام خواهد شد.

یک روز هم باید از زل زدن به روبرو دست برداشت، یک دل سیر اشک فشاند، بعد دماغ خود را بالاکشید، نوار ساتن سبز فراموش شده را بار دیگر دور مچ دست پیچاند،  شناسنامه را برداشت، پاشنه کفشها را ورکشید، و رفت، و شاید برای بار آخر رای داد. شده برخلاف میل حتی، شده به کسی که حتی قول نداده که ما را حتی از کنار تهدیگ  سوختهء مطالباتمان رد کند، کف مطالبات که پیش کش. حتی به همان سگ زرد که برادر شغال است، که حقیقتا هست، اما خود شغال نیست. حتی… حتی با وجود آخرین نگاه آن چشمهای خیره به دوربین و آن مادر که خاک گور پسرش را به آغوش کشیده و بن بست اختر و تو و من و آینده..

شاید که آینده از آن فرزندانمان باشد. از ما که گذشت.